การศึกษาศิลปกรรมของวัดศาลาปูน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Abstract

จากการศึกษาศิลปกรรมที่มีอยู่ภายในวัดศาลาปูน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งเป็นวัดขนาดเล็กที่ตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองทางทิศเหนือ และไม่มีประวัติว่าวัดแห่งนี้สร้างขึ้นเมื่อใดหรือใครเป็นผู้สร้าง มีเพียงข้อมูลสันนิษฐานที่ใช้บอกเล่าต่อกันว่าว่าเป็นวัดโบราณในสมัยอยุธยา โดย ภายในวัดแห่งนี้ปรากฏงานศิลปกรรมที่สำคัญอันได้แก่ พระอุโบสถ เจดีย์ประธาน เจดีย์ราย และหอไตร ที่นับว่าเป็นหลักฐานสำคัญอันจะนำไปสู่การกำหนดอายุสมัยแรกสร้างของวัดแห่งนี้ได้ จากการศึกษาพบว่า วัดศาลาปูนตั้งแต่สมัยแรกสร้างจนถึงปัจจุบันงานศิลปกรรมในวัดล้วนถูกสร้างและบูรณะมาโดยตลอด โดยจากหลักฐานทางศิลปะสามารถแบ่งช่วงเวลาออกเป็น 3 สมัยใหญ่ๆ ได้ดังนี้ 1. วัดศาลาปูนสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนกลาง ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 21 หลักฐานงานศิลปกรรมที่แสดงให้เห็นคือ รูปแบบการวางแผนผังของวัด รูปแบบเจดีย์ประธาน และพระอุโบสถ 2. ในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 22-ช่วงพุทธศตวรรษที่ 23 พื้นที่ภายในวัดถูกขยายขึ้นโดยการสร้างเจดีย์รายด้านหน้าพระอุโบสถ นอกจากนี้พระอุโบสถเองก็ได้รับการบูรณะอยู่หลายจุด 3. ในช่วงสมัยรัตนโกสินทร์ ขนาดของวัดศาลาปูนก็ได้ขยายตัวเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่ในเขตสังฆาวาส โดยงานศิลปกรรมที่สำคัญที่ถูกสร้างขึ้นในช่วงระยะเวลานี้ได้แก่หอไตร และนอกจากจะสร้างหอไตรแล้ว ก็ยังบูรณะพระอุโบสถอีกหลายจุด จากการศึกษาทำให้ทราบว่า แม้ว่าวัดศาลาปูนจะไม่มีประวัติที่มาของการสร้าง แต่หลักฐานศิลปกรรมที่ปรากฏอยู่ก็ได้แสดงให้เห็นถึงรูปแบบงานช่างที่เป็นที่นิยมอยู่ในช่วงระยะเวลาต่างๆที่สามารถนำไปศึกษาเปรียบเทียบได้จากวัดที่มีประวัติการสร้างและอายุชัดเจน ซึ่งนำมาสู่การกำหนดอายุวัดศาลาปูนได้ในที่สุด