วิหารล้านนาในงานบูรณปฏิสังขรณ์ของครูบาศรีวิชัยตั้งแต่ พ.ศ.2447-2481

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาวิหารล้านนาที่เป็นงานบูรณปฏิสังขรณ์ของครูบาศรีวิชัยตั้งแต่ พ.ศ. 2447-2481 โดยการศึกษาครั้งนี้จะวิเคราะห์วิหารกลุ่มดังกล่าวจากลุ่มตัวอย่าง 33 หลัง ที่กระจายอยู่ตามจังหวัดต่างๆ ในล้านนา ได้แก่ เชียงใหม่, ลำพูน, ลำปาง และพะเยา ครูบาศรีวิชัย เป็นหนึ่งในพระสงฆ์ที่เป็นที่รู้จักและเป็นที่เคารพของพุทธศาสนิกชนในล้านนามากที่สุดรูปหนึ่ง ผู้คนจำนวนมากมีความเชื่อว่าท่าน คือ “ตนบุญแห่งล้านนา” เหตุผลประการหนึ่งคือการที่ครูบาศรีวิชัยเดินทางไปบูรณะปฏิสังขรณ์ศาสนสถานในล้านนาจำนวนมาก เช่น เจดีย์, วิหาร, อุโบสถ, หอไตร และอาคารอื่นๆ ในศาสนสถาน ครูบาศรีวิชัยได้เป็นผู้นำในการบูรณะ โดยได้รับการสนับสนุนทั้งกำลังคนและกำลังทรัพย์จากชาวล้านนาที่มีความเลื่อมใสและศรัทธา จนกลายเป็นกระบวนการสำคัญในการบูรณปฏิสังขรณ์ศาสนสถานที่มีความสำคัญทั่วดินแดนล้านนา การศึกษาในครั้งนี้จะศึกษารูปแบบทางศิลปกรรมของวิหารที่เป็นงานบูรณปฏิสังขรณ์ของครูบาศรีวิชัยทั้งด้านแผงผังอาคาร, รูปแบบอาคาร, โครงสร้างอาคาร รวมไปถึงการประดับตกแต่งต่างๆ โดยการแบ่งกลุ่มตามรูปแบบทางศิลปกรรมออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มวิหารรูปแบบผสมระหว่างศิลปะล้านนาและศิลปะรัตนโกสินทร์, กลุ่มวิหารอิทธิพลศิลปะรัตนโกสินทร์, กลุ่มวิหารรูปแบบพื้นบ้านและกลุ่มวิหารรูปแบบพิเศษ ผู้ศึกษาเห็นว่ารูปแบบทางศิลปกรรมของวิหารล้านนาที่เป็นงานบูรณปฏิสังขรณ์ของครูบาศรีวิชัยเป็นศิลปกรรมรูปแบบใหม่ที่เกิดขึ้นในล้านนา มีรูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง คือ ยังคงรักษาระเบียบแบบแผนตามอย่างวิหารล้านนาโดยทั่วไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงสร้างแบบม้าต่างไหม แต่มีการเปลี่ยนแปลงในเรื่องวัสดุและใช้เทคนิคการก่อสร้างแบบสมัยใหม่ องค์ประกอบบางอย่างไม่ว่าจะเป็นหน้าบัน, คันทวย รวมไปถึงงานประดับตกแต่งมีการผสมผสานระหว่างศิลปะล้านนาแบบพื้นเมืองและศิลปะรัตนโกสินทร์