การศึกษาคุณค่าทางโภชนะและปริมาณคอนเดนซ์แทนนินของพืชตระกูลถั่วบางชนิดที่ปลูกในฤดูฝน

Abstract

การศึกษาคุณค่าทางโภชนะและปริมาณคอนเดนซ์แทนนินของพืชตระกูลถั่วซึ่งเป็นวัสดุเหลือจากการเกษตร 2 ชนิด ได้แก่ ถั่วพุ่ม (Vigna unguiculata L. (Walp.)) สายพันธุ์ KVC7 และถั่วลิสง (Arachis hypogaea L.) พันธุ์ มข.60 เทียบกับถั่วพืชอาหารสัตว์ที่นิยมปลูกในประเทศไทยซึ่งมีอายุตัดตามระยะของถั่วแต่ละชนิด 3 ชนิด คือ ถั่วท่าพระสไตโล (Stylosanthes guianensis Stylo CIAT 184) ถั่วคาวาลเคด (Centrosema pascuorum cv. Cavalcade) และถั่วฮามาต้า (Stylosanthes hamata cv. Verano) โดยวิธี Proximate analysis (ความชื้น โปรตีนหยาบ และเถ้า) และ Detergent analysis (Neutral detergent fiber; NDF, Acid detergent fiber; ADF และ Acid detergent Lignin; ADL) และรายงานปริมาณคอนเดนซ์แทนนิน โดยวิธี Butanol-HCI method ผลการวิเคราะห์ส่วนประกอบทางเคมีของถั่วพุ่มมีวัตถุแห้ง อินทรียวัตถุ เถ้า โปรตีนหยาบ เยื่อใย NDF, ADF และ ADL มีค่าเท่ากับ 23.52, 85.70, 14.31, 14.26, 32.57, 19.97 และ 4.18 ตามลำดับ ส่วนในถั่วลิสงพันธุ์ มข.60 มีค่าเท่ากับ 28.90, 89.59, 10.41, 15.34, 50.64, 40.35 และ 11.40 ตามลำดับ ผลการศึกษาปริมาณคอนเดนซ์แทนนินพบว่าถั่วลิสงพันธุ์ มข. 60 มีปริมาณคอนเดนซ์แทนนินรวม สูงสุดเท่ากับ 82.57 g/kg DM ซึ่งมีค่าสูงเกินกว่าระดับที่เหมาะสมรองลงมาคือถั่วท่าพระสไตโล ถั่วฮามาต้า และถั่วพุ่มเท่ากับ 34.16, 18.00 และ 9.85 g/kg DM ตามลำดับ ส่วนถั่วคาวาลเคดมีปริมาณคอนเดนซ์แทนนินรวมต่ำที่สุดคือ 5.56 g/kg DM พืชตระกูลถั่วลิสงพันธุ์ มข. 60 ถั่วพุ่ม ถั่วท่าพระสไตโล ถั่วฮามาต้า และถั่วคาวาลเคด มีคอนเดนซ์แทนนินอยู่ในส่วนของโซลูเบิลคอนเดนซ์แทนนิน (Soluble condensed tannins) คิดเป็น 98.57, 98.27, 70.02, 98.61 และ 20.68 เปอร์เซ็นต์ ของคอนเดนซ์แทนนินรวม ตามลำดับ เบานด์คอนเดนซ์แทนนิน (Bound condensed tannins) มีอยู่ในปริมาณเล็กน้อยคิดเป็น 1.43, 1.73, 30.27, 1.37 และ 79.32 เปอร์เซ็นต์ ของคอนเดนซ์แทนนินรวม ตามลำดับ ในถั่วพุ่ม ถั่วฮามาต้า และถั่วคาวาลเคดมีปริมาณคอนเดนซ์แทนนินต่ำ ซึ่งอาจมีค่าสูงไม่เพียงพอที่จะเป็นผลดีต่อการใช้ประโยชน์ได้ของไนโตรเจนในสัตว์เคี้ยวเอื้อง เช่นเดียวกับที่มีการรายงานในรายงานอื่น ส่วนถั่วท่าพระสไตโลมีปริมาณคอนเดนซ์แทนนินในระดับปานกลาง ซึ่งมีค่าเพียงพอต่อการใช้ประโยชน์ของไนโตรเจน แต่ในถั่วลิสงพันธุ์ มข. 60 มีปริมาณคอนเดนซ์แทนนินสูง อาจมีผลต่อการกินได้ และเมื่อถั่วที่เก็บเกี่ยวไว้เป็นเวลานาน มีผลทำให้ลดปริมาณคอนเดนซ์แทนนิน โดยปริมาณโซลูเบิลคอนเดนซ์แทนนินลดลง ในขณะที่ถั่วส่วนใหญ่ที่ศึกษามีปริมาณเบานด์คอนเดนซ์แทนนินสูงขึ้น ในการศึกษาปริมาณคอนเดนซ์แทนนินในพืชตระกูลถั่วอาจมีผลดีต่อการเสริมแหล่งโปรตีนในอาหารหยาบคุณภาพต่ำที่เป็นอาหารในสัตว์เคี้ยวเอื้อง