พระพุทธรูปไม้ทรงเครื่องเมืองน่านวิเคราะห์ความสัมพันธ์ทางศิลปะของเมืองน่าน รัตนโกสินทร์และหลวงพระบาง

Abstract

รายงานการศึกษาเฉพาะบุคคลเล่มนี้ทำเพื่อวัตถุประสงค์ในการศึกษาพระพุทธรูปทรงเครื่องของเมืองน่านที่สร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยศึกษาว่าพระพุทธรูปทรงเครื่องของเมืองน่านได้รับแรงบันดาลใจจากพระพุทธรูปทรงเครื่องต้นอย่างจักรพรรดิในศิลปะรัตนโกสินทร์หรือไม่ อีกทั้งพระพุทธรูปทรงเครื่องในเมืองน่านมีความสัมพันธ์กับพระพุทธรูปทรงเครื่องในเมืองหลวงพระบางอย่างไร นอกจากนั้นระยะเวลาในการสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่องในเมืองน่านเริ่มต้นสิ้นสุดประมาณช่วงใดและสามารถจัดกลุ่มรูปแบบพระพุทธรูปทรงเครื่องภายในเมืองน่านได้หรือไม่ ผลจากการศึกษาพระพุทธรูปทางเครื่อง เมืองน่าน สรุปว่าพระพุทธรูปทรงเครื่องเมืองน่าน สร้างราวสมัยเจ้าอัตถวรปัญโญ เจ้าผู้ครองนครน่าน ร่วมสมัยกับพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 โดยรูปแบบของพระพุทธรูปทรงเครื่อง เมืองน่าน ได้อิทธิพลมาจากพระพุทธรูปทรงเครื่องศิลปะรัตนโกสินทร์ ซึ่งพระพุทธรูปทรงเครื่องของเมืองน่านมีการพัฒนารูปแบบบางประการทำให้แตกต่างจากพระพุทธรูปทรงเครื่องศิลปะรัตนโกสินทร์สู่ลักษณะพื้นถิ่นของเมืองน่าน สามารถแบ่งกลุ่มพระพุทธรูปทรงเครื่องของเมืองน่านได้เป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ยังใกล้เคียงกับพระพุทธรูปทรงเครื่องในศิลปะรัตนโกสินทร์และกลุ่มพระพุทธรูปที่มีความเป็นท้องถิ่นของเมืองน่าน คติการสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่องเมืองน่านน่าจะได้รับคติการสร้างมาจากพระพุทธรูปทรงเครื่องศิลปะรัตนโกสินทร์บางส่วนประกอบกับความนิยมในการสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่องในสมัยรัชกาลที่ 3 ยิ่งทำให้เจ้านายเมืองน่านสร้างเลียนแบบ นอกจากนั้นยังเปรียบเทียบรูปแบบพระพุทธรูปทรงเครื่องเมืองน่านกับพระพุทธรูปเมืองหลวงพระบาง ซึ่งมีลักษณะคล้ายกันอย่างมากจนมีผู้สันนิษฐานว่าเมืองหลวงพระบางรับอิทธิพลพระพุทธรูปจากเมืองน่านไป