บทบาทของภาพถ่ายกับการเปลี่ยนแปลงงานจิตรกรรมสมัยรัชกาลที่ 4

Abstract

การศึกษาเรื่อง บทบาทของภาพถ่ายกับการเปลี่ยนแปลงงานจิตรกรรมสมัยรัชกาลที่ 4 มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาถึงความเปลี่ยนแปลงในงานจิตรกรรมฝาผนังในภายหลังจากการเปิดรับทางอิทธิพลตะวันตกในสมัยรัชกาลที่ 4 โดยมุ่งเน้นทำการศึกษาเกี่ยวกับวิทยาการล้ำสมัยที่เข้ามาในช่วงระยะเวลานั้นอย่าง ภาพถ่ายเพื่อให้ทราบถึงบทบาทที่ได้เข้ามามีอิทธิพลต่องานจิตรกรรมฝาผนังของไทยจากการตั้งคำถามที่ว่า “เมื่อไทยเราได้รู้จักกับเทคโนโลยีแปลกใหม่เช่นนี้แล้ว จะมีการนำมาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์แก่งานศิลปกรรมอย่างจิตรกรรมฝาผนังบ้างหรือไม่ หากเราต้องอาศัยความสมจริงในการปรับเปลี่ยนรูปแบบงานจิตรกรรม” ควบคู่ไปกับการศึกษา และวิเคราะห์ภาพถ่ายเก่าในสมัยรัชกาลที่ 4 ผลการศึกษาพบว่ามีหลักฐานที่กล่าวถึงการใช้ภาพเป็นต้นแบบในการเขียนงานให้แก่จิตรกรในสมัยรัชกาลท่ 4 ปรากฏอยู่ในสาส์นสมเด็จหากแต่ภาพที่ว่าเป็นภาพวอลเปเปอร์หรือกระดาษปิดฝาเรือนจากตะวันตก เป็นต้นแบบให้กับภาพจิตรกรรมฝาผนังภายในวัดบวรนิเวศและวัดบรมนิวาส พบภาพจิตรกรรมบางส่วนภายในวัดโสมนัสวิหาร วัดปทุมวนาราม และวัดมหาพฤฒารามซึ่งเป็นวัดในสมัยรัชกาลที่ 4 บางส่วนมีความคล้ายคลึงกันกับภาพถ่ายเก่าในระยะเวลาร่วมสมัยกัน อยู่ในลักษณะที่ใกล้เคียงกันทั้งทางด้านมุมมองและรายละเอียดที่สมจริงอย่างมากของภาพ และนอกจากนี้ยังพบหลักฐานการเขียนภาพลายเส้นที่คัดลอกมาจากภาพถ่ายเก่าในช่วงเวลาเดียวกันมาเป็นข้อสนับสนุนทำให้อาจเชื่อได้ว่าภาพถ่ายได้เข้ามามีบทบาทกับงานศิลปกรรมของไทยในช่วงสมัยรัชกาลที่ 4 แต่อาจไม่ได้จำกัดอยู่แค่เพียงภาพถ่ายเท่านั้นที่เข้ามาทำหน้าที่เป็นต้นแบบให้กับจิตรกร อาจจะเป็นภาพในรูปแบบอื่นๆ ได้ด้วย