มะม็วด : พิธีกรรมและความเชื่อของกลุ่มคนพูดภาษาเขมรถิ่นอำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์

Abstract

การค้นคว้าอิสระฉบับนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษารูปแบบ องค์ประกอบ ขั้นตอน และคำศัพท์ที่ใช้ในพิธีกรรมมะม็วด ในเขตอำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์ ผลจากการศึกษา มีดังนี้ ด้านรูปแบบของพิธีกรรม พบว่า มะม็วด มี 2 รูปแบบ คือ 1) มะม็วดแขมร์ เป็นการเข้าทรงเพื่อรักษาคนป่วยหนัก ตามความเชื่อของชาวไทยเขมร 2) มะม็วดโพง เป็นการเข้าทรงเพื่อรักษาคนป่วยและบูชาครูกำเนิดของตนเองตามความเชื่อของชาวไทยกูย ด้านองค์ประกอบของพิธีกรรม พบว่า มะม็วดมีองค์ประกอบ 5 อย่าง คือ 1) ผู้ร่วมพิธีกรรม 2) วันและเวลาในการประกอบพิธีกรรม 3) สถานที่ในการประกอบพิธีกรรม 4) ดนตรี และ 5) เครื่องประกอบที่ใช้ในพิธีกรรม องค์ประกอบทั้ง 5 อย่างนี้จะต้องมีครบถ้วน และถูกต้องตามประเพณีปฏิบัติของมะม็วดแต่ละรูปแบบ ด้านขั้นตอนของพิธีกรรม พบว่า ลำดับขั้นตอนของพิธีกรรมมะม็วดมีรูปแบบเฉพาะ ผู้ประกอบพิธีกรรมมักจะปฏิบัติตามแบบแผนที่ได้รับสืบทอดต่อ ๆ กันมาอย่างเคร่งครัด โดยจะไม่ข้ามหรือเพิ่มเติมขั้นตอนในระหว่างการประกอบพิธีกรรม ด้านคำศัพท์ที่ใช้ในพิธีกรรม ทั้งที่เป็นคำศัพท์เรียกลำดับขั้นตอน และคำศัพท์เรียกเครื่องประกอบที่ใช้ในพิธีกรรมที่นำมาศึกษา จำนวน 48 คำ พบว่า คำศัพท์ส่วนใหญ่เป็นคำศัพท์ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน และใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาและความเชื่ออื่น ๆ ด้วย ส่วนคำศัพท์เฉพาะ ที่ใช้ในพิธีกรรมมะม็วดมีเพียง 13 คำเท่านั้น สะท้อนให้เห็นว่าพิธีกรรมมะม็วดมีส่วนสัมพันธ์กับพิธีกรรมอื่น ๆ และเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนในชุมชนอย่างใกล้ชิด

The objective of this research is to study patterns, factors, processes, vocabulary involved in Mamuat ritual in Amphoe Krasang, Buri ram Province. It was found that : There are two patterns of Manuat ritual, i.e. Manaut-Khmer and Mamuat-Phong. Following the Khmer belief, the Mamuat-Khmer ritual is performed in order to cure a critically-ill patient by someone who is possessed. Mamuat-Phong is derived from Thai-Kui belief and performed to cure patients and to pay homage to their guardian spirit (ครูกำเนิด). Mamuat consists of five elements : attendants, time, place, music and accessories. These elements must be correct and complete and must strictly follow the tradition of each type of Mamuat. The steps of the rituals are particularly ordered and arranged in specific patterns. The Master of the rituals, who performs the ceremony, will precisely follow the steps laid down from the past. No steps will be omitted or new steps added. Forty eight terms used in the rituals to refer to the steps and accessories were studied. The study found that most of these terms are common every-day used vocabulary and terms used in religious ceremonies. There are only 13 special terms exclusively used in the Mamuat ritual. Thus it can be concluded that the Mamuat ritual is closely related to other rituals and ceremonies as well as the life of the people in the communities.