แนวทางการจัดการทรัพยากรทางวัฒนธรรมแหล่งโบราณคดีถ้ำผีแมนในเขต อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน

Abstract

การวิจัยนี้เป็นการศึกษาแนวคิดและวิธีการอนุรักษ์โบราณสถานในประเทศไทย ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน โดยแสดงให้เห็นลักษณะสภาพทางสังคมและวัฒนธรรมตลอดจนอิทธิพลต่างๆ ที่ทำให้เกิดแนวคิดและวิธีการอนุรักษ์โบราณสถานนั้นๆ ในแต่ละยุคแต่ละสมัย ทั้งนี้ในท้ายที่สุด ได้นำเสนอกรณีศึกษาที่สำคัญในแต่ละยุคสมัยนั้นๆ เพื่อตรวจสอบการทำงานอนุรักษ์ว่ามีความสอดคล้องกับแนวคิดของประเทศไทยในขณะนั้น และสามารถเข้ากันได้กับหลักสากลหรือไม่อย่างไร ทั้งนี้การตรวจสอบการทำงานดังกล่าวจะทำให้สามารถอธิบายปรากฏการณ์ตลอดจนปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้น เพื่อนำมาใช้เป็นแนวทางในการเปิดมุมมองของการอนุรักษ์ของประเทศไทย ในอดีต ปัจจุบัน สู่การสร้างแนวคิดหรือวิธีการอนุรักษ์ใหม่ๆ ที่เหมาะสมในแบบอย่างไทยในอนาคต จากการศึกษาพบว่า แนวคิดการอนุรักษ์ของไทยในอดีต ก่อนรัชกาลที่ 4 นั้น เป็นการอนุรักษ์ตามคติความเชื่อทางศาสนาอันหลากหลาย และถูกใช้เป็นเครื่องมือของระบบการปกครองของกษัตริย์เป็นสำคัญ ในขณะเดียวกันการอนุรักษ์ในระยะเวลาต่อจากนี้ การอนุรักษ์ก็ยังคงเป็นเครื่องมือสำคัญของผู้ปกครองในการสร้างเอกลักษณ์ สร้างวัฒนธรรมของชาติ และถูกใช้เพื่อประโยชน์ทางการท่องเที่ยวเป็นสำคัญ สำหรับวิธีการอนุรักษ์นั้นพบว่าอิทธิพลแนวคิดจากตะวันตกมีอิทธิพลต่อวิธีการอนุรักษ์ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 6 เป็นตันไป และใช้วิธีการปฏิบัติตามหลักสากลโดยยังไม่มีแนวคิดและวิธีการอนุรักษ์ที่เหมาะสมกับสภาพสังคมไทยจนกระทั่งถึงปัจจุบัน ท้ายที่สุด ผู้ศึกษาคิดว่าควรจะมีการแก้ไขแนวคิดการอนุรักษ์ให้ทันสมัยตามแบบอย่างไทย และสร้างความเข้าใจในจิตสำนึกร่วมกันของคนในชาติ ตลอดจนปรับปรุงการทำงานของหน่วยงานที่รับผิดชอบ

This research aims at a study of concept and practice of ancient monuments conservation in Thailand from the past present. This study has two major objectives. First, to study concept and practice of ancient monuments conservation in Thailand, including explanation of the social and cultural aspects influencing such practice, and the second explanation of the social and cultural aspects influencing such practice, and the second objective is to examine how the case study of Thai conservation practice be compatible with the traditional concept and international principle. The study will show the traditional view of Thai conservation in order to propose a contemporary Thai conservation concept suitable for the practice in the future. The concept of Thai conservation in the past before the reign of King Rama IV was relied on the faith of Buddhism and the reverence of the kings. After that, the monuments conservation was the instrument to create the identity and culture of the nation, as well as benefit for the tourism. The practice of Thai conservation shows the influence of the west for from the reign of King Rama VI. There has been no concept and practice that suitable for the Thai social condition until now.