การจำแนกจากลวดลายบนหน้ากลองมโหระทึกแบบ HEGER I ในประเทศไทย

Abstract

มโหระทึกเป็นวัตถุที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อตอบสนองความเชื่อในสังคมยุคก่อนประวัติศาสตร์ของชาวอุษาคเนย์ เป็นต้นกำเนิดของดนตรียุคดึกดำบรรพ์ที่สะท้อนความเป็นเอกลักษณ์ของเผ่าพันธุ์ดั้งเดิม ทั้งในแง่เทคโนโลยีการผลิตแบบอุตสาหกรรม นวัตกรรมการขนส่ง ‘สินค้า’ ที่มีคุณค่าทางจิตใจ ของมีค่าเช่นนี้จะได้รับการประดับลวดลายที่สะท้อนต่อความเป็นอยู่ วิถีชีวิตและความเชื่อของผู้ผลิตได้เป็นอย่างดี ลักษณะการประดับลวดลายมีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ความนิยมและฝีมือช่าง ของต้นแบบจากวัฒนธรรมด่งเซินย่อมแตกต่างจากของที่ผลิตเองในท้องถิ่น ดังนั้นกลองมโหระทึกในประเทศไทยจึงเกิดความหลากหลายของลวดลายขึ้นจนเป็นที่น่าสังเกตว่าประเทศไทยอาจมีการผลิตมโหระทึกขึ้นในชุมชนใดชุมชนหนึ่ง ด้วยเหตุที่ว่าพบแม่พิมพ์กลองในประเทศเป็นส่วนผลักดันให้ข้อสงสัยมีความเป็นไปได้มากยิ่งขึ้น การศึกษาศิลปกรรมลวดลายบนหน้ากลองมโหระทึกในประเทศจึงเกิดขึ้นเพื่อยืนยันถึงการติดต่อสัมพันธ์กันของเวียดนามทางเหนือและประเทศไทยที่อยู่ใต้ลงมา และความเป็นพื้นถิ่นที่ปรากฏผ่านลวดลาย จากการศึกษาพบว่าระเบียบของลวดลายบนหน้ากลองมโหระทึกมีความแน่นอน สามารถจัดจำแนกและกำหนดอายุสมัยได้ชัดเจนซึ่งมีความเปลี่ยนแปลงจากลายเสมือนจริงไปสู่นามธรรม แถบลายที่โดดเด่นและมีการคลี่คลายลายมากที่สุด คือ แถบลายอิสระ ที่ทุกลายพัฒนามาจากลายคนสวมขนนก ในขณะเดียวกัน เมื่อเปรียบเทียบลวดลายที่พบในประเทศกับแหล่งอื่น พบว่ามีลวดลายที่เกิดขึ้นเองในประเทศไทย คือ ลายคนสวมขนนกแบบนั่งเสมือนจริงซึ่งมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบที่ถูกพัฒนาขึ้นในท้องถิ่นไม่ได้อิงกับรูปแบบจากภายนอก อย่างไรก็ตามลายคนสวมขนนกแบบนั่งเสมือนจริงนั้นอาจได้รับแรงบันดาลใจมาจากลวดลายบริเวณอกกลองมักประดับลายคนสวมขนนกนั่งบนเรือ ก็เป็นได้ สำหรับการกำหนดอายุลวดลายแบบท้องถิ่นสันนิษฐานว่าเกิดขึ้นไปพร้อมกับการแพร่กระจายตัวของกลองมโหระทึกทั่วทั้งภูมิภาค คือ ช่วงยุคเหล็ก (2500 ปีมาแล้ว) ไม่อาจระบุชี้ชัดได้เนื่องจากไม่ได้ค้นพบจากการขุดค้นทางโบราณคดี