การศึกษารูปแบบและประติมานวิทยาของประติมากรรมปรัศวนาถ ศาสนาเชน ในศิลปะอินเดีย

Abstract

การศึกษาในครั้งนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบของประติมานวิทยา จากแหล่งที่มาของประติมานวิทยาโดยเปรียบเทียบจากประติมากรรมจากสองศิลปะในอินเดีย เพื่อทำการสรุปข้อมูลเรื่องพัฒนาการและการเปลี่ยนแปลงของประติมานวิทยาปรัศวนาถพอสังเขป จากการศึกษาในครั้งนี้จึงสามารถตั้งข้อสังเกตถึงรูปแบบและพัฒนาการทางประติมานวิทยาของปรัศวนาถ เพื่อตอบประเด็นปัญหาที่ผู้วิจัยได้ตั้งข้อสงสัยไว้ได้ โดยการจัดกลุ่มประติมากรรมปรัศวนาถที่มีลักษณะทางประติมานวิทยาที่โดดเด่นคนละแบบ ตามแต่ปัจจัยแวดล้อมจะเอื้ออำนาย เช่น สถานที่ประดิษฐาน วัสดุที่ใช้ หรือรูปแบบศิลปกรรม เป็นต้น นอกจากนี้ยังได้สามารถตั้งประเด็นจากลักษณะเด่นทางประติมานวิทยาของปรัศวนาถ โดยการตั้งข้อสังเกตเชิงเปรียบเทียบกับประติมากรรมศุปรัศวนาถและพระพุทธรูปนาคปรกซึ่งเป็นประติมากรรมนาคปรกแล้วพบว่า ประติมากรรมปรัศวนาถมีความโดดเด่นในด้านประติมานวิทยาที่มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับนาค และลักษณะพังพานนาคปรกที่เกิดขึ้นเป็นรูปแบบที่บ่งบอกได้ว่าเป็นประติมากรรมปรัศวนาถแน่นอน จึงสามารถสรุปในเบื้องต้นได้ว่าประติมากรรมปรัศวนาถและกลุ่มประติมากรรมนาคปรกอื่นๆ ได้รับแรงบันดาลใจจากเรื่องเล่าประวัติในคัมภีร์ตอนสำคัญ และความสำคัญของประติมานวิทยาเรื่องนาคปรก ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับนาคทั้งนี้สามารถโยงไปถึงความสัมพันธ์เรื่องการบูชานาคและให้ความสำคัญกับนาคในสังคมอินเดียที่มีมาเป็นเวลานาน ดังนั้นผลจากการศึกษาครั้งนี้นอกจากจะเป็นการสังเขปรูปแบบและพัฒนาการของประติมานวิทยาของปรัศวนาถแล้วยังเป็นการตอบปัญหาในประเด็นที่ผู้วิจัยได้ตั้งไว้เพื่อเน้นย้ำถึงความสำคัญและจุดเด่นของประติมากรรมปรัศวนาถได้อีกด้วย