พุทธจิตรกรรมสมัย รัชกาลที่ 4-5 ในกลุ่มวัดลุ่มแม่น้ำป่าสัก เมืองสระบุรี

Abstract

วิทยานิพนธ์เล่มนี้มีจุดประสงค์จะศึกษาเกี่ยวกับงานจิตรกรรมฝาผนัง สมัยรัชกาลที่ 4-5 ในกลุ่มวัดลุ่มแม่น้ำป่าสัก เมืองสระบุรี ซึ่งมีแนวคิดและรูปแบบได้รับอิทธิพลมาจากงานจิตรกรรมศิลปะรัตนโกสินทร์มาจากราชธานีกรุงเทพฯ โดยสามารถวิเคราะห์แบ่งกลุ่มได้ 3 กลุ่มรูปแบบ ได้แก่ กลุ่มที่ 1 กลุ่มวัดที่เขียนงานจิตรกรรมไทยประเพณีที่ยังเขียนสืบทอดมาจากสมัยรัชกาลที่ 3 คือวัดจันทบุรี กับ วัดบ้านกอก กลุ่มที่ 2 กลุ่มวัดที่เขียนงานจิตรกรรมไทยประเพณีผสมกับอิทธิพลศิลปะตะวันตก คือ วัดสมุหประดิษฐาราม และกลุ่มที่ 3 กลุ่มวัดที่เขียนงานจิตรกรรมไทยประเพณีในท้องถิ่น คือ วัดหนองยาวสูง กับ วัดหนองโนเหนือ นอกจากนี้ได้ผลสรุปเกี่ยวกับกลุ่มช่างผู้สร้าง ได้ดังนี้ กลุ่มที่ 1 ปรากฏอิทธิพลทั้งแนวคิดและรูปแบบช่วงรัชกาลที่ 3-4 สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นช่างรุ่นเก่าออกมาสร้างงานตามวัดหัวเมืองนอกพระนคร กลุ่มที่ 2 หลักฐานงานศิลปกรรมและงานจิตรกรรมมีรูปแบบได้รับอิทธิพลศิลปะตะวันตก มีการบูรณะปฏิสังขรณ์โดยพระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าสุภัทรายุวดี สมัยรัชกาลที่ 5 และกลุ่มที่ 3 หลักฐานงานศิลปกรรมและงานจิตรกรรมพบว่าแนวคิดและรูปแบบได้รับอิทธิพลมาจากงานช่างจากราชธานี ซึ่งกลุ่มช่างน่าจะไปเรียนมาหรือเห็นมาจากวัดหลวงจากราชธานีกรุงเทพฯ อย่างไรก็ตาม ปรากฏลักษณะเฉพาะท้องถิ่น ได้แก่ แนวคิดและรูปแบบศิลปะลาวเด่นชัด เช่น การเขียนจิตรกรรมผนังด้านนอกอาคาร การเลือกเขียนเรื่อง ซึ่งเป็นความนิยมในงานจิตรกรรมของกลุ่มคนลาว ดังนั้นน่าจะสร้างโดยกลุ่มคนลาวในท้องถิ่นตามหลักฐานทางประวัติศาสตร์สมัยรัชกาลที่ 1-3 ที่มี การอพยพกลุ่มคนลาวเข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่เมืองสระบุรี