สถาปัตยกรรมเรือนอาศัยที่สัมพันธ์กับการแปรเปลี่ยนของวิถีชีวิต : พื้นที่ศึกษาบ้านปลาค้าว ตำบลปลาค้าว อำเภอเมือง จังหวัดอำนาจเจริญ

Abstract

ในช่วงกว่า 2 ทศวรรษที่ผ่านมาประเทศไทยของเราได้เกิดเหตุการณ์และปรากฏการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงทางด้านสังคมและการเมืองอย่างกว้างขวาง อีกทั้งเกิดการเปลี่ยนแปลงทางด้านสภาพเศรษฐกิจของโลกในเวลาพร้อมๆกันและจากสภาพการณ์ต่างๆเหล่านี้เอง ส่งผละกระทบต่อวิถีชีวิตของผู้คนในประเทศไทยอย่างไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ การวิจัยนี้ มุ่งเน้นที่จะศึกษาและทำความเข้าใจในวิถีชีวิตและสถาปัตยกรรมเรือนอยู่อาศัยของชุมชนบ้านปลาค้าว จังหวัดอำนาจเจริญ ซึ่งเป็นชุมชนของชาวบ้านในภาคอีสาน เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูลต่างๆ ทั้งในด้านอาชีพ สภาพความเป็นอยู่ของรอบครัว และเก็บข้อมูลรังวัดตัวเรือนอยู่อาศัย อีกทั้งสำรวจและศึกษาความเป็นมาของชุมชนบ้านปลาค้าวประวัติศาสตร์การตั้งถิ่นฐานมาวิเคราะห์ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ของวิถีชีวิตและสถาปัตยกรรมเรือนอยู่อาศัย กับการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคมและการเมืองที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาดังกล่าว จากการวิจัย พบว่าผลกระทบหลักๆที่เกิดกับวิถีชีวิตของชาวบ้านปลาค้าว คือ ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ ซึ่งมีความเกี่ยวเนื่องกับการเปลี่ยนแปลงด้านอาชีพ โดยชาวบ้านในชุมชน หันไปทำงานนอกภาคเกษตร (ทำนา) มากขึ้น พบว่าโดยเฉพาะคนร่นใหม่ที่มีการเปลี่ยนแปลงทางด้านอาชีพหรือการย้ายออกไปนอกชุมชนเป็นเวลานาน ได้ไปพบเห็น รับรู้เอาค่านิยมและทัศนคติใหม่ อีกทั้งยังเป็นผู้กำหนดและเป็นผู้ตัดสินใจในการเลือกรูปแบบของเรือนอยู่อาศัยแบบสมัยใหม่ที่คิดว่ามีความสวยงามและทันสมัยเหมาะสมกับวิถีชีวิตของตนเองและครอบครัวมากกว่าที่จะเลือกปลูกเรือนในรูปแบบดั้งเดิม นอกจากนี้ความเจริญ และความทันสมัยทางด้านเทคโนโลยีการสื่อสารและการส่งผ่านข้อมูล ยังมีส่วนที่ทำให้การรับรู้ข้อมูล ข่าวสารของชาวบ้านในชุมชน มีความกว้างไกล ขยายขอบเขตออกไปมากยิ่งขึ้น แต่กระนั้นชาวบ้านปลาค้าว (ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ) ที่ยังคงประกอบอาชีพทำการเกษตรและดำรงชีวิตอยู่ภายในชุมชนมาเกือบตลอดชีวิต ยังมีความผูกพันกับชุมชนและยังคงรักษา วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี รวมทั้ง คติ-ความเชื่อแบบดั้งเดิมเอาไว้ค่อนข้างสมบูรณ์ ซึ่งจะเห็นได้จากการักษารูปแบบเรือนอยู่อาศัย และปรับปรุง ซ่อมแซมให้อยู่ในสภาพใช้การได้ โดยไม่ได้รื้อถอน หรือปล่อยทิ้งร้างเท่าใดนัก