ประติมากรรมปูนปั้นรูปเทพชุมนุมประดับผนังวิหารเจ็ดยอด วัดเจ็ดยอด (มหาโพธาราม) จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การศึกษาประติมากรรมปูนปั้นรูปเทพชุมนุมประดับผนังวิหารเจ็ดยอด วัดเจ็ดยอด (มหาโพธาราม) จังหวัดเชียงใหม่ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบรูปแบบของประติมากรรมปูนปั้นรูปเทวดาที่วิหารเจ็ดยอดกับงานศิลปกรรมในแหล่งอื่น เพื่อให้รู้ว่าลักษณะใดเป็นอิทธิพลจากภายนอก และลักษณะใดเป็นความคิดสร้างสรรค์ของช่างพื้นเมือง รวมถึงศึกษาความเชื่อมโยงทางประวัติศาสตร์เพื่อการกำหนดอายุ ผลของการศึกษาพบว่า ประติมากรรมปูนปั้นรูปเทวดาวิหารเจ็ดยอดได้รับอิทธิพลจากศิลปะลังกาและสุโขทัยอย่างเด่นชัดและจากศิลปะพม่ารวมทั้งอยุธยาพอสมควร สำหรับศิลปะล้านนาพบว่าได้รับอิทธิพลจากศิลปกรรมที่มีมาก่อนไม่เด่นชัดนัก แต่มีความเชื่อมโยงกับศิลปะร่วมสมัยค่อนข้างมาก ส่วนศิลปะจีนปรากฏอิทธิพลเด่นชัดในด้านลายประดับที่ได้แรงบันดาลใจจากเครื่องถ้วย สำหรับการรับอิทธิพลศิลปะลังกา พบประเด็นใหม่ที่แตกต่างไปจากที่นักวิชาการท่านอื่นได้เคยศึกษาไว้ว่าเป็นการรับอิทธิพลโดยผ่ายมาทางสุโขทัย เพราะจากการศึกษาพบหลักฐานบางอย่างที่ประติมากรรมปูนปั้นรูปเทวดาวิหารเจ็ดยอดรับอิทธิพลมาจากลังกาโดยตรง ส่วนในเรื่องความคิดสร้างสรรค์ของช่างพื้นเมืองนั้น พบว่ามีการนำลวดลายพื้นฐานเพียงไม่กี่ลายมาผูกเป็นลวดลายประดับได้อย่างหลากหลายและงดงาม รวมถึงความสามารถในการนำแนวคิดและรูปแบบจากศิลปะในแหล่งอื่นมาปรับใช้ได้อย่างกลมกลืน จากการตรวจสอบอายุกับศิลปะที่เกี่ยวข้อง พบว่าประติมากรรมปูนปั้นรูปเทวดาที่วิหารเจ็ดยอดน่าจะมีอายุอยู่ในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 20 หรือต้นพุทธศตวรรษที่ 21 ซึ่งสอดคล้องกับหลักฐานทางด้านสถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ ที่บ่งชี้ว่าวิหารเจ็ดยอดสร้างขึ้นในสมัยพญาติโลกราช (พ.ศ. 1985-2030) ด้วยเช่นกัน

The objective of this study is to compare the art styles of figurative designs in stucco, on the walls of the main edifice of Wat Chet Yod with those of other sites. This study extends to discuss their historical relationships for dating purpose as well. The results show that the figurative designs in stucco at Wat Chet Yod have been highly influenced by the art styles of Sri Lanka and Sukhothai. There are also some influences from Burma and Ayudhaya. It seems that these designs do not have significant from earlier Lanna art, but rather bear closer relationships with the contemporary art style. Some of the Chet Yod designs may have also been inspired by the designs on the Chinese porcelain. The new finding from this research reveals that some stucco designs of Wat Chet Yod have been influenced directly by Sri Lankan art style instead of through Sukhothai art style as most scholars have believed. There is also evidence of the creativity of local artists, for example, some basic designs are beautifully combined into new designs which reflect the local artists’ ability in perfectly modifying other art styles into the Chet Yod’s design. The chronological comparisons with related art work show that the figurative designs in stucco at Wat Chet Yod are in the period of late 15th century A.D. to the beginning of the 16th century A.D. Such chronological dating agrees with the architectural and historical evidences showing that the main edifice of Wat Chet Yod was built in the period of King Tilokraj (1442 – 1497 A.D.).