วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการปฏิบัติงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานของรัฐ เอกชน สถานศึกษา และชุมชนท้องถิ่นในการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนัง ร่วมทั้งวิเคราะห์ปัญหาและติดตามผลสืบเนื่องของโครงการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนัง โดยมีกรณีศึกษาทั้งสิ้น 2 โครงการ ได้แก่ โครงการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนังวัดบ้านก่อ จังหวัดลำปาง และโครงการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนัง (ฮูปแต้ม) วัดโพธาราม และวัดป่าเรไรย์ จังหวัดมหาสารคาม
ผลการสำรวจสภาพของจิตรกรรมฝาผนังและการติดตามผลสืบเนื่องของโครงการทั้ง 2 แห่ง พบปัญหาสำคัญคือ การจัดการดูแลรักษาอาคารโบราณสถานและภาพจิตรกรรมฝาผนังที่ยังไม่ได้มาตรฐาน การจัดกิจกรรมย่อยในโครงการอนุรักษ์ฯ ไม่ได้รับการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง ประชาชนในท้องถิ่นมีบทบาทในการมีส่วนร่วมอนุรักษ์ฯ ลดน้อยลง ดังนั้นเพื่อแก้ไขปัญหาและพัฒนาศักยภาพในการดำเนินงาน ผู้ศึกษาจึงได้นำเสนอแนวทางที่เหมาะสมต่อกระบวนการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนัง ดังนี้ 1) แนวทางการสร้างเครือข่ายความร่วมมือทั้งจากภายในและภายนอกชุมชน ซึ่งประกอบไปด้วย ภาคประชาชน ภาครัฐ ภาคเอกชน และสถานศึกษา 2) แนวทางการวางแผนขั้นตอนการดำเนินงาน แบ่งออกเป็น 5 ขั้นตอน คือ การร่วมริเริ่มวางแผนการสร้างสรรค์, การร่วมวิเคราะห์ประเด็นปัญหาและแนวทางแก้ไข, การร่วมลงมือปฏิบัติตามภาคกิจหน้าที่, การร่วมรับผลประโยชน์และรับผิดชอบต่อผลเสีย และการร่วมติดตามประเมินผล แก้ไขปัญหา พัฒนาโครงการ 3) แนวทางการจัดตั้งกลุ่มกิจกรรม โดยเน้นประโยชน์ส่วนรวมด้านการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมและการรักษาภูมิปัญญาพื้นบ้านให้แก่เยาวชนและประชาชนในท้องถิ่น
This research aims at studies process of interoperability between government, private organization educational institution and local community in conservation of mural painting. Including to analyze the problem and monitoring of conservation of mural paintings project. There were 2 cases in this research as follows. 1) Conservation of mural paintings project of Wat Ban Ko in Lampang Province. 2) Conservation of mural paintings project (Hoop – Tam) of Wat Pho Tharam and Wat Pa-Rerai in Maha Sarakham Province.
The result of survey physical condition of mural paintings and monitoring 2 projects found that there are important problem is management of ancient monument and mural paintings are not standardized. Activities in the conservation project have not been operating continuously. Local people interested in the conservation are reduced. Therefore, to resolve the problems and development potential in operation. Guideline for participation in conservation of mural paintings as follows. 1) Guidelines for creating a network of participation from both within and outside the community. 2) Guidelines for planning stage of operations that divided into 5 stages are : planning and creativity, analyze the problem and guideline to resolve, implementation of role, sharing benefits and responsible for adverse effects, monitoring evaluation, fix the problem and developing projects. 3) Guidelines for establish activity group that emphasis in common interest of conservation culture and local knowledge for children and local people.
