การศึกษาทับหลังแบบเขมรในหน่วยศิลปากรที่ 6 (พิมาย)

Abstract

ทับหลังจำนวน 50 แผ่น ซึ่งเก็บรักษาไว้ในหน่วยศิลปากรที่6 อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่คือ 1. ทับหลังสลักลวดลายพันธุ์พฤกษาผสมรูปบุคคลหรือรูปสัตว์ 2. ทับหลังสลักภาพเล่าเรื่องผสมลวดลายพันธุ์พฤกษา 3. ทับหลังสลักเฉพาะภาพเล่าเรื่อง ซึ่งทับหลังแต่ละกลุ่มในสามกลุ่มใหญ่นี้ก็ยังสามารถแบ่งย่อยตามคติการสร้างภาพได้ 1 – 2 กลุ่ม คือ กลุ่มคติพุทธศาสนา และกลุ่มคติศาสนาพราหมณ์ ซึ่งปรากฏว่าทับหลังจำนวน 50 แผ่นนี้สร้างขึ้นในคติศาสนาพราหมณ์ 40 แผ่น และสร้างในคติพุทธศาสนาเพียง 10 แผ่นเท่านั้น เรื่องที่นิยมสลักมากที่สุดในคติพุทธศาสนา คือ พระพุทธรูปและพุทธประวัติ ส่วนในคติศาสนาพราหมณ์นิยมสลักเรื่องนารายณ์อวตารเป็นสำคัญ เรื่องราวเกี่ยวกับพระอิศวรหรือเทพองค์อื่นก็มีบ้างแต่เป็นส่วนน้อย สำหรับรายละเอียดของภาพสลักบนทับหลังเหล่านี้ก็คล้ายคลึงกับทับหลังเขมรที่ค้นพบในประเทศกัมพูชาทั้งด้านคติการสร้างภาพและด้านศิลปกรรม แต่ก็ยังคงมีรายละเอียดปลีกย่อยบางประการซึ่งแตกต่างไปจากทับหลังในประเทศกัมพูชาบ้าง ซึ่งคงเนื่องจากสถานที่ เวลา และสกุลช่างซึ่งแตกต่างกัน อย่างไรก็ตามเราก็สามารถเปรียบเทียบรูปแบบทางศิลปกรรมและเรื่องราวในคติศาสนาได้โดยตรงกับทับหลังเขมรที่พบในประเทศกัมพูชา จึงแสดงให้เห็นว่าอยู่ในวัฒนธรรมเขมรอันเดียวกัน

There are 50 Khmer style lintels now being kept in the 6th Branch National Museum Phimai District, Nakhon Ratchasima Province. These lintels can be classified into 3 groups as follows : 1. Lintel of floral designs with human or animal figures. 2. Lintel on scene with floral designs. 3. Lintel on scene. Each of the above 3 groups can be further divided into one or two sub-groups, namely Buddhist and Hinduist. Of the total fifty, forty lintels belong to Hinduism and the remainder ten, Buddhism. The most popular Buddhist scene includes the Buddha images and the Lord’s life story whereas the incarnation of Vishnu is considered to be the most important one of Hinduism and the stories of Shiva and other divinities are minor. However, the details of the lintels were found to be similar to those of Khmer found in Cambodia both in mythology and artistic value. There are, however, a few nuances between them relative to place time and school of art. Never-theless, we are able to compare the style of art and mythology directly with Khmer lintels found in Cambodia as being the same Khmer culture.