การวิเคราะห์ลักษณะและเนื้อหาของพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว : เอกสารชุดกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 หมวดเบ็ดเคล็ด

Abstract

จุดมุ่งหมายของการศึกษานี้ เพื่อศึกษาวิเคราะห์ลักษณะเอกสารแบบภายนอก ลักษณะเอกสารแบบภายใน และเนื้อหาของพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ชุดกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 หมวดเบ็ดเตล็ด ที่เก็บรักษาและให้บริการที่สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ จำนวน 1,352 ฉบับ โดยประยุกต์แนวคิดการวิเคราะห์เอกสารจดหมายเหตุ และการวิเคราะห์เนื้อหาเอกสาร ผลการศึกษาพบว่าลักษณะแบบภายนอกของพระราชหัตถเลขาเป็นกระดาษฝรั่ง บันทึกด้วยลายมือเขียน ภาษาไทย มีการแก้เขคำผิดและเพิ่มเติมข้อความในพระราชหัตถเลขา มีตราพระราชลัญจกรประทับอยู่ที่ส่วนหัวกระดาษ แสดงถึงความเป็นพระมหากษัตริย์ รูปแบบพระราชหัตถเลขาที่พบจำแนกได้ 8 รูปแบบ ลักษณะแบบภายในของพระราชหัตถเลขา ประกอบด้วย สถานที่ออกพระราชหัตถเลขา วันเดือนปีที่ออกพระราชหัตถเลขา เลขทะเบียนที่ออกพระราชหัตถเลขา คำขึ้นต้น และนามผู้รับพระราชทานพระราชหัตถเลขาอยู่ในส่วนนำของพระราชหัตถเลขา ส่วนเนื้อความของพระราชหัตถเลขามีการใช้ความนำเรื่อง การบรรยายเนื้อเรื่อง การสรุปสั่งการในตอนท้ายเนื้อหา และทรงลงพระปรมาภิไธยในตอนท้านพระราชหัตถเลขา เนื้อหาของพระราชหัตถเลขาพบว่า เป็นพระราชหัตถเลขาที่เกี่ยวกับราชการกรมมหาดไทยและกรมพระกลาโหม ในประเด็นเกี่ยวกับ การทหาร การยุติธรรม การต่างประเทศ การเศรษฐกิจ การต่างประเทศ และราชการอื่น ๆ

The purpose of this thesis is to study 1,352 pieces of documents of the Royal Writing of King Chulalongkorn : Miscellaneous Documents of His Majesty’s Private Secretary’s Office, preserved and serviced at the National Archives of Thailand. The scope of the study includes an examination of their extrinsic and intrinsic forms and content by adapting Archival Diplomatics and Content Analysis. This study shows that the extrinsic forms of Royal Writings include the use of Western paper with handwriting in Thai language and erased and added text. The position of the seal at the head represents the king’s authority. The Royal Writings of King Chulalongkorn are divided into eight types. The intrinsic forms of Royal Writings consist of address, date, registration number, salutation and name of subscriber. The text of Royal Writings is composed of a reference to prior correspondence and the notification and disposition of the king. At the end is the king’s signature. The content of Royal Writing concerns the affairs of the Department of Interior and the Department of Defense such as military, justice, foreign affairs, economics and others.