ภาพสะท้อนสังคมของกลุ่มชนบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาในงานจิตรกรรมฝาผนัง สมัยรัชกาลที่ 4-5

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษางานจิตรกรรมฝาผนังที่พบในบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา จำนวนทั้งหมด 5 วัดด้วยกัน คือ วัดมัชฌิมาวาส วัดโพธิ์ปฐมาวาส วัดคูเต่า วัดวัง และวัดวิหารเบิก โดยทำการศึกษาเกี่ยวกับรูปแบบ เรื่องราวที่ปรากฏ เทคนิคการเขียนภาพ และภาพสะท้อนสังคมที่ปรากฏในงานจิตรกรรมฝาผนัง จากการศึกษาพบว่า งานจิตรกรรมฝาผนังที่พบในบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาทั้ง 5 วัด เป็นงานที่เขียนขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4-5 ลักษณะของงานมีความหลากหลายทั้งในส่วนของเนื้อหา เทคนิควิธี และฝีมือช่าง โดยลักษณะการเขียนภาพจิตรกรรมส่วนใหญ่เป็นรูปแบบที่ได้รับอิทธิพลมาจากงานช่างหลวงที่รับเข้ามาผ่านทางด้านความสัมพันธ์ทางด้านการเมืองการปกครองและด้านการค้า แต่ในขณะเดียวกันก็มีการเขียนภาพที่เป็นลักษณะเฉพาะของท้องถิ่นอยู่ด้วย อีกทั้งในงานจิตรกรรมยังปรากฏการเขียนภาพการแต่งกายของทหารตามอย่างชาติตะวันตก ข้าวของเครื่องใช้แบบตะวันตก รวมทั้งการนำเอาเทคนิควิธีการเขียน และเรื่องราวตามอย่างตะวันตกมาใช้ในการเขียนภาพจิตรกรรม ซึ่งการรับเอาอิทธิพลตะวันตกเข้ามาใช้ในการเขียนภาพจิตรกรรมนี้ สามารถแสดงให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองในช่วงสมัยรัชกาลที่ 4-5 ได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ในงานจิตรกรรมฝาผนังที่พบในบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ยังปรากฏภาพสะท้อนสังคม ซึ่งสามารถสะท้อนให้เห็นถึงความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์ สภาพสังคมและวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของกลุ่มชนบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาในสมัยนั้นได้เป็นอย่างดี เช่น การเขียนภาพบ้านเรือนและวิถีชีวิตแบบภาคใต้ ภาพบุคคลกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นคนพื้นเมือง ชาวจีน และชาวมุสลิม เป็นต้น การปรากฏภาพสะท้อนสังคม ภาพกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ และการเขียนภาพที่เป็นลักษณะเฉพาะของท้องถิ่นในงานจิตรกรรม แสดงให้เห็นว่านอกจากการรับอิทธิพลมาจากงานเมืองหลวงแล้ว อิทธิพลของกลุ่มชนต่าง ๆ ที่อาศัยอยู่ในบริเวณพื้นที่บริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มชนพื้นเมืองหรือกลุ่มชนที่อพยพเข้ามาอยู่อาศัยใหม่ในภายหลังก็ล้วนแล้วแต่มีส่วนต่อรูปแบบการสร้างงานจิตรกรรมฝาผนังที่พบในบริเวณพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาแทบทั้งสิ้น