ตรวจสอบหน้าที่การใช้งานของปราสาทวัดเจ้าจันทร์จากหลักฐานศิลปกรรม

Abstract

วัดเจ้าจันทร์ ตั้งอยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อาเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ที่วัดนี้มีรูปแบบศิลปกรรมองค์ประกอบของสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ภายในวัดที่น่าสนใจ กล่าวคือ มีปราสาทรูปแบบอย่างขอมสมัยบายนอันเป็นช่วงสมัยที่นับถือพุทธศาสนานิกายมหายานเป็นหลัก ปราสาทหลังนี้เป็นประธานของวัด แต่มีวิหารอยู่ด้านหน้าในแกนทิศเดียวกัน และมีมณฑปประดิษฐานโกลนพระอัษฐารสอยู่ด้านใน และมีแนวกาแพงอยู่ด้านทิศใต้และทิศเหนือของวัด ซึ่งรูปแบบแผนผังนี้เป็นระเบียบของวัดในพุทธศาสนานิกายเถรวาทในสมัยสุโขทัยมาแล้ว เนื่องจากรูปแบบแผนผังของปราสาทมีรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสแต่มีร่องหลุมอยู่ด้านหน้าทาให้นักวิชาการท่านหนึ่งตั้งประเด็นสงสัยแต่ข้อสันนิษฐานถึงหน้าที่การใช้งานปราสาทวัดเจ้าจันทร์กล่าวคือ ปราสาทวัดเจ้าจันทร์ในฐานะความเป็นธรรมศาลา หากแต่รูปแบบทางสถาปัตยกรรมของปราสาทนั้นมีลักษณะที่แตกต่างไปจากธรรมศาลาจึงเกิดข้อสันนิษฐานอื่นๆ ขึ้นกล่าวคือ ปราสาทวัดเจ้าจันทร์ในฐานะความเป็นสุคตาลัยหรือปรางค์ ทั้งนี้ข้อสันนิษฐานดังกล่าวนั้นยังไม่มีการตรวจสอบถึงรูปแบบศิลปกรรมและข้อมูลทางโบราณคดีที่เกี่ยวข้อง จึงมีความจาเป็นอย่างยิ่งปราสาทวัดเจ้าจันทร์นี้ ควรได้รับการตรวจสอบว่า มีหน้าที่การใช้งานหรืออยู่ในฐานะใดของวัดและเพราะเหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น สารนิพนธ์ฉบับนี้มีจุดประสงค์ที่จะศึกษารูปแบบงานศิลปกรรมของปราสาทวัดเจ้าจันทร์รวมถึงข้อมูลทางด้านโบราณคดีที่เกี่ยวข้องกับการศึกษานี้ ทาให้สามารถตรวจสอบถึงหน้าที่การใช้งานของปราสาทวัดเจ้าจันทร์ เพื่อวิเคราะห์และตอบโจทย์ข้อสันนิษฐานของนักวิชาการที่กล่าวไปข้างต้น