รูปเคารพในศาสนาฮินดูสมัยกรุงศรีอยุธยา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบศิลปะและกำหนดอายุสมัยหลักฐานด้านศิลปกรรมเนื่องในศาสนาฮินดูในสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยมุ่งเน้นไปที่งานประติมากรรมซึ่งมีหลักฐานหลงเหลืออยู่เพียงพอที่สามารถทำการศึกษาได้ ในขณะที่งานสถาปัตยกรรมนั้นปรากฏอยู่เพียงแห่งเดียวเท่านั้น ทั้งนี้ได้ทำการตรวจสอบและวิเคราะห์ร่วมกับหลักฐานด้านเอกสาร พร้อมทั้งเสนอแนะประเด็นใหม่ที่ควรมีการศึกษาต่อไปด้วย ในการศึกษาวิจัย สามารถสรุปผลได้ดังนี้ 1. รูปเคารพศาสนาฮินดูสมัยกรุงศรีอยุธยาสามารถแบ่งกลุ่มได้ตามอิทธิพลทางด้านรูปแบบศิลปะเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มอิทธิพลศิลปะเขมร-ศิลปะสุโขทัย กลุ่มอิทธิพลศิลปะเขมร (ระลอกที่ 2) และกลุ่มอิทธิพลศิลปะอินเดียภาคใต้ ซึ่งสามารถสะท้อนถึงแง่มุมทางประวัติศาสตร์ในบริบทต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี 2. จากหลักฐานทั้งทางด้านงานศิลปกรรมและด้านเอกสาร เข้าใจได้ว่าในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21 ศาสนาฮินดูมีบทบาทสำคัญต่อกรุงศรีอยุธยาเป็นอย่างมาก เนื่องจากได้พบเทวรูปฮินดูที่สามารถกำหนดอายุอยู่ในระยะเวลาดังกล่าวเป็นจำนวนมากที่สุด สอดคล้องกับเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ที่ระบุในหลักฐานด้านเอกสาร ว่ามีการประกอบพระราชพิธีเพื่อการยอมรับรับถือศาสนาฮินดูโดยพระมหากษัตริย์หลายพระองค์รวมทั้งงานวรรณกรรมที่เนื้อหาเกี่ยวข้องกับคติความเชื่อแบบฮินดูด้วย 3. ศาสนาฮินดูคงมีบทบาทสำคัญยิ่งต่อความสัมพันธ์ระหว่างราชธานึอยุธยา เมืองนครศรีธรรมราช และเมืองกำแพงเพชร โดยสะท้อนมาจากทั้งหลักฐานด้านศิลปกรรมและหลักฐานด้านเอกสาร

The purpose of this research is to study the style and dating of Hinduism art in Ayutthaya Period. Emphasizing on the sculpture which sufficiently remains for study, where as, there’s only one Hinduism temple remains. The literary evidence is also analyzed along with the art objects. Additionally, a suggestion on new subject is presented in this research. The results of the study are namely : 1. The images of Hindu Gods in Ayutthaya Period could be classified in 3 successive groups which show great stylistic differences but also share certain common features, as namely ; Group of Sukhothai School-Khmer art Influences, Group of Khmer art influence (second time) and Group of South Indian art influence. These images also can reflect the attitude of historical issue in many ways. 2. From the evidence of art and literature, it can be presumed that around the 15th Century A.D. Hinduism had a significant role for the Kingdom of Ayutthaya. Because of the amount of the images of Hindu Gods which can be dated around that time, were mostly founded. 3. Hinduism should have a crucial role on the relations between the capital city of Ayutthaya, Nakorn Si Thammarat and Kampaeng Phet, which was reflected in both of the art evidence and the literary evidence.