ลักษณะพื้นที่กึ่งสาธารณะและพื้นที่สาธารณะที่แสดงถึงอัตลักษณ์ชุมชนอัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะพื้นที่กึ่งสาธารณะและพื้นที่สาธารณะที่แสดงถึงอัตลักษณ์ชุมชนอัมพวา เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1. แบบบันทึกและสำรวจลักษณะกายภายของพื้นที่ 2. แบบสัมภาษณ์ บุคคลสำคัญในชุมชน ผู้อาศัยในชุมชนเป็นเวลานานและกลุ่มนักวิชาการหรือผู้เชี่ยวชาญทีเกี่ยวข้องกับชุมชนอัมพวาจำนวน 7 คน 3. แบบสอบถาม กลุ่มตัวอย่างของประชากรที่อาศัยอยู่ในชุมชนอัมพวาจำนวน 82 ตัวอย่าง หลังจากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลเปรียบเทียบโดยใช้สถิติพรรณนาและการวิเคราะห์เนื้อหาโดยไม่ใช้สถิติ ผลสรุปจากการวิจัยพบว่า อัตลักษณ์ของชุมชนเกิดจากภาพรวมขององค์ประกอบภายในชุมชนที่มีลักษณะเฉพาะ ซึ่งทำให้เกิดการรับรู้และความรู้สึกต่อสถานที่ (Sense of place) ของชุมชน ดังนั้นพื้นที่ที่มีลักษณะเฉพาะทั้งทางด้านกายภาพและกิจกรรมเป็นพื้นที่ที่สามารถทำให้เกิดการรับรู้และความรู้สึกต่อสถานที่ซึ่งเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงอัตลักษณ์ชุมชนได้มากกว่าพื้นที่อื่น ได้แก่ ตลาดน้ำและภูมิทัศน์บริเวณคลองอัมพวา โดยตลาดน้ำมีลักษณะพื้นที่ค้าขายสินค้าบนเรืออยู่บริเวณปากคลองอัมพวาและมีเรือนแถวริมน้ำอยู่สองฝั่งคลอง ส่วนภูมิทัศน์บริเวณคลองอัมพวามีลักษณะเป็นบ้านเรือนอยู่ริมสองฝั่งคลอง ฉากหลังเป็นสวนมะพร้าวและน้ำในคลองมีคุณภาพดี ส่วนลักษณะพื้นที่ที่แสดงให้เห็นถีงอัตลักษณ์ชุมชนอัมพวารองลงมา ได้แก่ ทางเดินเท้าริมน้ำหน้าบ้าน บันไดริมน้ำ ชานริมน้ำหรือศาลาริมน้ำท่าเรือ สะพานคนเดินข้าม ลานวัดอัมพวันเจติยาราม พื้นที่ลานของโครงการอัมพวาชัยพัฒนานุรักษ์ ซึ่งลักษณะของพื้นที่เหล่านี้เป็นส่วนที่ช่วยส่งเสริมให้เกิดภาพรวมของชุมชนที่เป็นอัตลักษณ์ จากผลการศึกษาจึงแนะแนวทางในการอนุรักษ์และฟื้นฟูที่กึ่งสาธารณะและพท้นที่สาธารณะที่แสดงถึงอัตลักษณ์ของชุมชนอัมพวา เป็นแนวทางที่ผสมผสานระหว่างการเปลี่ยนแปลงใหม่กับโครงสร้างเก่าของชุมชนเข้าด้วยกันและกำหนดแนวทางที่ทำให้การเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นในอนาคตไม่ทำลายคุณค่าและอัตลักษณ์ของชุมชน ซึ่งเป็นการเสนอแนะแนวลักษณะภาพรวมขององค์ประกอบต่างๆ ภายในชุมชนไม่ได้เฉพาะเจาะจงแค่พื้นที่กึ่งสาธารณะและพื้นที่สาธารณะเท่านั้นเพราะการที่ชุมชนจะมีอัตลักษณ์ได้นั้นจะต้องเกิดจากภาพรวมขององค์ประกอบต่างๆ ภายในชุมชนที่ก่อให้เกิดการรับรู้และความรู้สึกต่อสถานที่ (Sense of place) ของชุมชน